لیستزیس مهره یا سرخوردگی مهره از جمله مشکلاتی هست که همواره وجود دارد و مهره ها و دیسک ها در ستون فقرات در موقعیت های فضایی خاصی با ویژگیهای آناتومیکال خاصی در کنار هم قرار گرفته اند و حفظ این موقعیت صحیح باعث دوری از درد و نارحتی می گردد. هر زمانی که این مهره ها جابجایی داشته باشند با تغییر ساختار دردها و مشکلاتی را برای فرد مبتلا ایجاد می کنند. این جابجایی ها می توانند به صورت چرخش های در جا باشد یا خمیدگی به چپ و راست یا حرکت به جلو یا عقب باشد.
این اتفاق می تواند در طول زمان و بتدریج ایجاد شود یا از ابتدا به صورت مادرزادی وجود داشته باشد و بدتر شود یا در اثر ضربه و حادثه این اتفاق رخ داده باشد.
علایم این جابجایی ها طیف گسترده ای از علایم می تواند باشد که از دردهای مختصر در ناحیه کمر و قفسه سینه تا درد های شدید کمر و تغییر شکلهای واضح در ستون فقرات می تواند متغیر باشد. در بعضی موارد با توجه به اینکه تغییرات داینامیک است و این جابجایی ها کم و زیاد می شوند ممکن است در مطالعات رادیولوژیک معمولی مشخص نشوند و تنها با توجه به آن و تمرکز برای تشخیص می توان به آن پی برد.
علتهای مهم اسپوندیلولیستزیس(جابجایی مهره ها)
- اسپوندیلولیستزیس دژنراتیو
جابجایی مهره ها (سرخوردگی مهره) در اثر افزایش سن و مرور زمان که از شایعترین انواع لیستزیس است اسپوندیلولیستزیس دژنراتیو نامیده می شود. این عارضه با گذشت زمان و بتدریج رخ می دهد همزمان با افزایش سن که بافتهای بدن آسیب دیده و از شکل طبیعی اولیه خود فاصله می گیرند ، بافتهای نرم اطراف ستون فقرات و همچنین خود استخوانها دچار تغییرات سنی می شوند و از وضعیت طبیعی خارج می گردند. با این تغییرات ثبات ستون فقرات از بین می رود و تغییر موقعیت مهره ها و در نتیجه جابجایی یا همان لیستزیس رخ می دهد.
- اسپوندیلولیستزیس مادرزادی
ستون مهره ها دارای ساختار طبیعی S مانند خاصی است که در آن مهره ها با فواصل و زوایای خاصی در کنار هم هستند. هر گونه نقص در تشکیل یا رشد مهره ها در روند تشکیل ستون می تواند باعث تغییرات شکلی واضح یا مخفی در آن شود و جابجایی مهره ها به صورت چرخشی یا به طرفین و … شود. بسیاری مواقع ناهنجاری ها باعث تغییر شکلهای بارز بصورت کیفوز و اسکولیوز می گردد که همراه با نقایص مادرزادی دیگر هم می تواند باشد.
- علل دیگر اسپوندیلولیستزیس :
از علل دیگر لیستزیس یا سرخوردگی مهره در ستون فقرات می توان به ضربه ها، تومورها، جراحی ها و … اشاره کرد.
علائم اسپوندیلولیستزیس جابجایی در مهره ها یا همان اسپوندیلولیستزیس می تواند از بی علامت تا علامتدار شدید باشد. در برخی مواقع لیستزیس به صورت یک یافته تصادفی در مطالعات رادیولوژیک دیده می شود. گاهی اوقات نیز علیرغم تغییرات واضح علایم زیادی وجود ندارد. در مواردی که علامتدار می شوند درد کمر یا بصورت محدود در کمر یا لگن یا کمردرد های همراه با دردهای انتشاری به اندامها می باشند. کاهش توان فعالیت هایی مثل ایستادن، نشستن و راه رفتن نیز می تواند دیده شود. در صورت آسیب اعصاب در این منطقه دردهای رادیکولر یا وجود علایمی مثل گزکز، مورمور و ضعف در عضلات قسمتهای پایینتر از محل آسیب وجود دارد. در مواردی که جابجایی در مهره ها ثابت نشده باشد در موقعیت های مختلف دردها تغییر می کنند و با تغییر پوزیشن یا فعالیت درد بیشتر می شود. مانند سایر عللی که روی اعصاب فشار وارد می کنند در صورت بروز اختلال حرکتی یا بی اختیاری ادرار و مدفوع باید سریعا مورد توجه قرار گیرند و با مراجعه به پزشک از آسیبهای جبران ناپذیر جلوگیری شود.
درمانهای اسپوندیلولیستزیس:
بر اساس میزان اسپوندیلولیستزیس درمانهای مختلفی برای کنترل درد و درمان این مشکل پیشنهاد شده است. در موارد ساده و کم خطر درمانهای کم تهاجمی و نگهدارنده شامل استراحت ، ورزشهای تقویت عضلات پاراورتبرال و دارو درمانی و در مواردی که فشار روی مفاصل فاست کمری درد ایجاد می کنند استفاده از بلوک های عصبی فاست و سپس RF و سوزاندن عصب ( عصب کشی ) ممکن است کمک کننده باشد. اگر لغزش ها زیاد باشند و خطر آسیب به اعصاب وجود داشته باشد یا علایم خاصی مثل اختلال حرکتی و بی اختیاری ادراری ایجاد شده باشند از روشهای جراحی برای فیکس کردن این تغییرات استفاده می شود.
