دولوکستین(Duloxetine) چیست؟
دولوکستین (Duloxetine) یک داروی ضد افسردگی از دسته مهارکننده‌های بازجذب سروتونین و نوراپی‌نفرین (SNRI) است که علاوه بر درمان افسردگی و اختلال اضطراب فراگیر، برای درمان دردهای نوروپاتیک (ناشی از دیابت)، فیبرومیالژیا و درد مزمن اسکلتی‌ـ‌عضلانی نیز کاربرد دارد.
مکانیسم اثر ضد دردی دلوکستین :
درد مزمن به‌ویژه درد نوروپاتیک، به دلیل اختلال در مسیرهای انتقال سیگنال‌های درد در سیستم عصبی مرکزی و محیطی ایجاد می‌شود. دولوکستین با تقویت مهار پایین‌برنده درد در سیستم عصبی مرکزی موجب کاهش احساس درد می‌شود. به بیانی دیگر، دولوکستین با مهار بازجذب سروتونین (5-HT) و نوراپی‌نفرین (NE) در سیناپس‌های نورونی در مغز و نخاع، باعث افزایش سطح این ناقل‌های عصبی در فضای سیناپسی می‌شود. این ناقل‌ها نقش مهمی در مهار مسیرهای درد دارند، به‌ویژه در مسیر مهاری نزولی درد که از مغز به نخاع می‌رود.
دستور مصرف در بزرگسالان: این دارو، تنها توسط پزشک قابل تجویز است.
درد مزمن اسکلتی‌ـ‌عضلانی
کمردرد مزمن و نوعی از درد مزمن گردن :
(به‌عنوان درمان کمکی در بیمارانی که به مداخلات غیردارویی و درمان با داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAID) پاسخ کافی نداده‌اند.)
مصرف خوراکی:
دولوکستین دوز اولیه: ۳۰ میلی‌گرم یک‌بار در روز به مدت ۱ تا ۲ هفته؛ سپس در صورت تحمل، دوز به ۶۰ میلی‌گرم یک‌بار در روز افزایش می‌یابد.
حداکثر دوز: ۶۰ میلی‌گرم در روز.
آرتروز زانو:
(برای بیمارانی با علائم متوسط تا شدید آرتروز که به مداخلات غیردارویی و سایر مسکن های خوراکی پاسخ کافی نداده‌اند.)
مصرف خوراکی:
دوز اولیه: 20 یا 30 میلی‌گرم یک‌بار در روز به مدت ۱ هفته؛ سپس دوز به ۶۰ میلی‌گرم یک‌بار در روز افزایش می‌یابد.
حداکثر دوز توصیه‌شده: ۶۰ میلی‌گرم در روز.
درد نوروپاتیک مرتبط با دیابت
مصرف خوراکی:
مقدار اولیه: ۶۰ میلی‌گرم یک‌بار در روز.
(در بیمارانی که نگرانی از نظر تحمل دارو وجود دارد، می‌توان دوزهای اولیه پایین‌تر را مدنظر قرار داد.)
حداکثر دوز توصیه‌شده: ۶۰ میلی‌گرم در روز.
قطع مصرف این دارو، حتما باید زیر نظر پزشک باشد.
چه مواردی را باید پیش از مصرف این دارو به پزشک اطلاع دهیم؟
- اگر به این دارو، هر یک از اجزای آن، یا سایر داروها، غذاها یا مواد حساسیت دارید، پزشک خود را مطلع کنید و علائم واکنش آلرژیک را توضیح دهید.
- اگر دچار بیماری کلیوی یا کبدی هستید، از مصرف این دارو خودداری کنید، مگر با نظر پزشک.
- اگر در حال مصرف داروی تیوریدازین هستید، نباید این دارو را مصرف کنید.
- اگر از داروهای سیپروفلوکساسین یا فلووکسامین استفاده می‌کنید، مصرف همزمان این دارو ممنوع است.
- اگر از داروهای لینزولید یا متیلن بلو استفاده می‌کنید، نباید این دارو را مصرف نمایید.
- اگر طی ۱۴ روز گذشته از برخی داروهای ضدافسردگی یا داروهای بیماری پارکینسون استفاده کرده‌اید (از جمله ایزوکاربوکسازید، فنلزین، ترانیل‌سیپرومین، سلژیلین، یا رزاژیلین) مصرف این دارو ممکن است منجر به افزایش شدید فشار خون شود که می‌تواند خطرناک و تهدیدکننده باشد.
به طور کلی توصیه می شود پزشک و داروساز خود را از تمام داروهایی که مصرف می‌کنید مطلع سازید، از جمله:
- داروهای نسخه‌ای و بدون نسخه (OTC)
- مکمل‌های طبیعی و گیاهی
- ویتامین‌ها
هرگز شروع، قطع یا تغییر دوز هیچ دارویی را بدون مشورت با پزشک انجام ندهید. مطمئن شوید که مصرف این دارو در کنار سایر داروها و بیماری‌های شما ایمن و مناسب است.
نکات مهم در هنگام مصرف دارو:
- به کادر درمان خود (از جمله پزشک، پرستار، داروساز و دندان‌پزشک) اطلاع دهید که این دارو را مصرف می‌کنید.
- بیمار در زمینه ی علائم افسردگی، خلق و یا علائمی مانند تمایل به آسیب به خود یا خودکشی، تحت نظر باشد.
- تا زمانی که از اثر دارو بر هوشیاری خود مطمئن نشده‌اید، از رانندگی و انجام کارهایی که نیاز به دقت و هوشیاری دارند پرهیز کنید.
- برای کاهش احتمال سرگیجه یا غش کردن، در صورت نشستن یا دراز کشیدن، به‌آرامی بلند شوید و هنگام بالا و پایین رفتن از پله‌ها احتیاط کنید.
- فشار خون پایین، افتادن و غش کردن با مصرف این دارو گزارش شده است. افتادن ممکن است منجر به مشکلاتی مانند شکستگی استخوان و بستری در بیمارستان شود. این خطر در سالمندان بیشتر است؛ با پزشک مشورت کنید.
- اگر دیابت دارید، باید سطح قند خون خود را به‌دقت کنترل کنید.
- افزایش فشار خون با این دارو دیده شده است. فشار خون خود را طبق توصیه پزشک کنترل نمایید.
- قبل از مصرف الکل، ماری‌جوانا یا سایر فراورده‌های حاوی کانابیس، یا داروهای نسخه‌ای و بدون نسخه‌ای که ممکن است باعث کاهش هوشیاری یا کندی واکنش‌ها شوند، با پزشک مشورت کنید.
- دولوکستین ممکن است خطر خونریزی را افزایش دهد؛ گاهی اوقات، خونریزی می‌تواند تهدیدکننده حیات باشد. با پزشک مشورت کنید.
- سندرم سروتونین:
یک عارضه شدید و گاهی مرگ‌آور به‌نام سندرم سروتونین ممکن است رخ دهد، به‌ویژه در صورت مصرف همزمان با داروهای خاص دیگر. در صورت بروز هر یک از این علائم، فوراً با پزشک تماس بگیرید:
- بی‌قراری یا تحریک‌پذیری
- اختلال در تعادل
- گیجی یا توهم
- تب
- ضربان قلب سریع یا نامنظم
- گرگرفتگی
- پرش یا سفتی عضلات
- تشنج
- لرز یا تعریق شدید
- سردرد بسیار شدید
- تهوع، استفراغ یا اسهال شدید
- در برخی افراد، خطر بروز مشکلات چشمی در اثر مصرف این دارو بیشتر است. پزشک ممکن است معاینه چشم را برای ارزیابی این خطر توصیه کند. در صورت درد چشم، تغییر در بینایی، یا قرمزی/تورم در یا اطراف چشم، سریعاً به پزشک اطلاع دهید.
- این دارو ممکن است موجب کاهش سطح سدیم خون شود که می‌تواند تهدیدکننده حیات باشد و منجر به تشنج، غش، مشکلات تنفسی یا مرگ گردد.
- دولوکستین می‌تواند بر نتایج برخی آزمایش‌های آزمایشگاهی تأثیر بگذارد. به کادر آزمایشگاه و پزشکان اطلاع دهید که این دارو را مصرف می‌کنید.
- در افراد بالای ۶۵ سال، این دارو ممکن است عوارض بیشتری ایجاد کند؛ باید با احتیاط مصرف شود.
- در کودکان و نوجوانان، ممکن است بر رشد جسمی اثر بگذارد. پزشک ممکن است بررسی‌های دوره‌ای رشد را تجویز کند.
- در صورت بارداری یا برنامه برای بارداری، با پزشک در مورد مزایا و خطرات مصرف دارو مشورت کنید. مصرف این دارو در سه‌ماهه سوم بارداری ممکن است خطر خونریزی پس از زایمان را افزایش دهد و ممکن است موجب عوارض در نوزاد شود.
- اگر در دوران شیردهی هستید یا قصد آن را دارید، با پزشک مشورت کنید؛ این دارو به شیر مادر منتقل می‌شود و ممکن است به نوزاد آسیب برساند.
عوارض جانبی مهمی که نیازمند تماس فوری با پزشک هستند:
اگرچه ممکن است نادر باشد، اما برخی افراد در هنگام مصرف این دارو دچار عوارض بسیار شدید و گاهی مرگ‌آور می‌شوند. در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر که ممکن است نشان‌دهنده یک عارضه جدی باشند، فوراً به پزشک اطلاع دهید یا مراقبت پزشکی اورژانسی دریافت کنید:
علائم واکنش آلرژیک شدید:
- بثورات پوستی (راش)، کهیر یا خارش
- قرمزی، تورم، تاول یا پوست‌ریزی (با یا بدون تب)
- خس‌خس سینه، احساس تنگی در قفسه سینه یا گلو
- دشواری در تنفس، بلع یا صحبت کردن
- گرفتگی صدا به‌طور غیرعادی
- تورم در دهان، صورت، لب‌ها، زبان یا گلو
علائم کاهش سدیم خون:
- سردرد
- اختلال در تمرکز یا مشکلات حافظه
- گیجی
- ضعف
- تشنج
- اختلال در تعادل
علائم خونریزی:
- استفراغ یا سرفه همراه با خون
- وجود خون در ادرار
- مدفوع سیاه، قرمز
- خونریزی از لثه‌ها
- خونریزی غیرطبیعی واژینال
- کبودی‌هایی بدون علت مشخص یا افزایش‌یابنده
- خونریزی‌هایی که قابل توقف نیستند.
علائم نوسانات فشار خون (بالا یا پایین):
- سردرد یا سرگیجه شدید
- غش کردن
- تغییر در بینایی
تشنج
اختلال در دفع ادرار
مشکلات جنسی
آسیب به کبد (نادر اما گاه کشنده). در صورت بروز علائم زیر فوراً به پزشک اطلاع دهید:
- تیره شدن رنگ ادرار
- خستگی
- کاهش اشتها
- تهوع یا درد شکمی
- مدفوع روشن‌رنگ
- استفراغ
- زردی پوست یا چشم‌ها
واکنش پوستی شدید: واکنشی نادر اما خطرناک
علائم هشداردهنده:
- قرمزی، تورم، تاول یا پوست‌ریزی (با یا بدون تب)
- قرمزی یا تحریک چشم‌ها
- زخم در دهان، گلو، بینی یا چشم‌ها
در صورت مشاهده این علائم، بلافاصله مراقبت پزشکی اورژانسی دریافت کنید.
سایر عوارض جانبی احتمالی این دارو:
همه داروها از جمله دولوکستین ممکن است عوارض جانبی ایجاد کنند. با این حال، بسیاری از افراد یا دچار هیچ عارضه‌ای نمی‌شوند، یا تنها عوارض خفیفی را تجربه می‌کنند.
در صورت بروز هر یک از عوارض زیر یا هر عارضه دیگری که برای شما آزاردهنده است یا از بین نمی‌رود، با پزشک خود تماس بگیرید یا مراقبت پزشکی دریافت کنید:
- یبوست، اسهال، درد شکم، ناراحتی گوارشی، تهوع یا کاهش اشتها
- سردرد
- خشکی دهان
- اختلال در خواب
- احساس سرگیجه، خواب‌آلودگی، خستگی یا ضعف
- تعریق بیش از حد
- کاهش وزن
- تحریک یا ناراحتی در ناحیه بینی یا گلو
در صورت فراموش کردن یک نوبت مصرف دارو چه باید کرد؟
در صورت فراموش کردن یک نوبت مصرف دارو، به محض یادآوری آن را مصرف کنید.
اگر زمان مصرف نوبت بعدی نزدیک است، نوبت فراموش‌شده را رها کرده و طبق برنامه معمول، دوز بعدی را مصرف کنید و از مصرف همزمان دو دوز یا مصرف دوز اضافی خودداری کنید.
در نهایت:
این دارو را تنها مطابق دستور و زیر نظر پزشک متخصص درد خود مصرف کنید تا نتیجه ی ایمن و مطلوب را دریافت نمایید.
اشکال دارویی:
DULOXETINE 20MG CAP (کپسول دلوکستین 20 میلی گرم)
DULOXETINE 30MG CAP (کپسول دلوکستین 30 میلی گرم)
DULOXETINE 40MG CAP (کپسول دلوکستین 40 میلی گرم)
DULOXETINE 60MG CAP (کپسول دلوکستین 60 میلی گرم)
منابع:
- UPTODATE- Duloxetine- Drug Information
- UPTODATE- Duloxetine- Patient Drug Information
